Recensie 'Een meisje loos' (Ton van der Lee)

​Titel: ​Een meisje loos
Auteur: Ton van der Lee
Uitgeverij: Ambo|Anthos
Jaar van uitgave: 2017
Aantal bladzijden: ​345      
 
Juni 1625. Na de val van Breda vlucht de zeventienjarige Krijntje berooid naar Amsterdam. Ze vindt er werk als een keukenhulpje in een herberg, maar er wordt misbruik gemaakt van haar kwetsbaarheid. Wanneer Krijntje hoort dat een gezond Hollands meisje in Batavia gemakkelijk een rijke koopman aan de haak kan slaan, neemt ze een gevaarlijk besluit om vermomd als man aan te monsteren op het VOC-schip. Die beslissing zal haar niet alleen naar Indië, maar ook naar de Banda-eilanden en Japan voeren.
Tegelijkertijd bereiden ook Jan Pieterszoon Coen en zijn vrouw zich voor op hun reis naar de Oost. Admiraal Coen kijkt uit naar zijn tweede termijn als gouverneur, maar zijn terugkeer ligt gevoelig, mede door zijn wrede beleid in het verleden. In de Oost kruisen Krijntje en Coen elkaars pad, met onverwachte gevolgen. 

Als ik ergens dol op ben, zijn het verhalen over de VOC. Een meisje loos móést dan ook een plekje in mijn boekenkast krijgen. In de afgelopen jaren heb ik vaker boeken gelezen over jonge vrouwen die vermomd als man op VOC-schepen meevoeren, waarvan Bloedgeld van Simone van der Vlugt mijn grootste favoriet is. Ik was benieuwd welke indruk dit boek op mij zou maken.

In Een meisje loos introduceert Van der Lee een aangenaam personage: Krijntje. Een jonge vrouw met een pittig karakter, zonder dusdanig stoer te zijn dat het niet meer bij de tijdgeest past. Een aantal van de bijpersonages waren wat minder aangenaam, maar de diversiteit zorgde juist voor een levendig verhaal.
De auteur is er goed in geslaagd om de historische setting over te brengen. Leuke details maakten het behalve een vermakelijk verhaal ook informatief, zonder dat dit het verhaal vertraagde. Bij een paar details had ik mijn twijfels, zoals het gebruik van een gemak op een koopvaardijschip in die tijd, maar iemand die minder research naar schepen heeft gedaan, zal zich daar waarschijnlijk niet aan storen.

Het verhaal wordt vlot verteld – af en toe iets te vlot. Van der Lee had er een handje van om na elke grote gebeurtenis een tijdsprong te doen, waardoor de ontwikkeling van het personage wat vlak bleef. Het had een verrijking kunnen zijn om te lezen hoe Krijntje zich aan nieuwe situaties aanpaste, in plaats van steeds een paar maanden over te slaan, waarna ze aan alles gewend was geraakt. De impact die het op haar had om zich als een man te moeten voordoen, bleef daardoor een beetje op de achtergrond.
​Hoewel het tempo af en toe wat te snel is, biedt dat de lezer wel de mogelijkheid om meer locaties in Azië te bezoeken, wat voor een prettige afwisseling zorgt. Sommige gebeurtenissen lijken echter een beetje op zichzelf te staan, waardoor het soms een beetje voelt alsof de auteur vooral wil laten zien dat hij ook naar die streek onderzoek heeft gedaan.
Deze uitstapjes zorgen er wel voor dat het verhaal zich van andere zeemansverhalen onderscheidt, zeker de helft van het verhaal vindt plaats ná Krijntjes overzeese aankomst. Verder heeft Van der Lee voor een leuke invalshoek gekozen door het verhaal deels door de ogen van Jan Pieterszoon Coen te vertellen. Door er een historisch persoon bij te betrekken, krijgt het verhaal toch een andere lading en ben je sneller geneigd om dingen voor waar aan te nemen.