Het nut van negatieve boekenbeoordelingen

Het is zwarte zaterdag. Het is buiten vijvendertig graden en in de auto lijkt de temperatuur dit getal ook bijna aan te tikken. De lange file op de Route du Soleil draagt niet bij aan een ontspannen sfeer. De kibbelende kinderen op de achterbank trouwens ook niet. De een geeft de ander een duw, als de volgende er weer overheen komt door te knijpen. ‘Mama! Ik haat mijn broertje!’ Moeder zucht. Vader werpt een vlugge blik over zijn schouder en zegt: ‘Mieke, je kunt je broertje niet haten. Je hebt een hekel aan zijn gedrag…’ De hoofdgedachte van dit verhaal: je kunt iemand niet haten, maar zijn* gedrag wel. Hetzelfde geldt voor negatieve feedback op iets wat iemand gedaan of gemaakt heeft. Een minder positieve recensie over een boek betekent dus niet dat de schrijver ervan niet goed is. Maar wat zijn dan de positieve aspecten die je uit een negatieve beoordeling kunt halen?

Het nut voor de lezer
Het eerste dat de lezer van de recensie te weten komt, is dat de recensent open kaart speelt, oftewel eerlijk is. De recensent vertelt stap voor stap de standpunten en onderbouwt ze vervolgend met juiste en geldige argumenten. Ter onderbouwing worden er voorbeelden aangehaald en er worden passages uit het boek geciteerd. De lezer krijgt dus een heldere beschrijving van alle ins en outs van het verhaal, zodat hij* weet wat hij kan verwachten als hij het boek leest. Er is zelfs een kans dat de recensent de lezer zo nieuwsgierig heeft gemaakt, dat hij het boek toch gaat kopen. En een nieuw boek op de boekenplank is altijd leuk, toch? De lezer is nieuwsgierig en vraagt zich af of het verhaal daadwerkelijk voldoet aan de in de beoordeling genoemde punten.

"Kritiek op je werk is niet kritiek op jou als persoon."
Emmy van ‘Zon en Maan’

Het nut voor de auteur
Het is logisch dat de auteur schrikt van een negatieve beoordeling over zijn verhaal. In eerste instantie lijkt het alsof de recensent zijn werk totaal de grond in boort. Echter moet de auteur weten dat de beoordeling maar door één iemand geschreven is en dus de mening van maar één lezer bevat. Wellicht zijn er tien lezers die het boek fantastisch vinden, maar is er één recensent die er minder enthousiast over is. Het is mooi als de auteur een leerpunt ziet in de beoordeling, de negatieve sfeer omdraait in opbouwende feedback en ermee aan de slag gaat. De recensie is een mogelijkheid tot groei! Eigenlijk is dit zo bij alle recensies; de auteur krijgt tips en tops aangereikt en krijgt de kans dit mee te nemen in zijn volgende werken. Mocht het boek het eerste deel van een serie zijn, dan weet de auteur welke dingen hij in het volgende deel beter kan uitwerken. Mocht de recensie over een alleenstaand boek gaan, dan kan de auteur de feedback toepassen in de verhalen die nog komen. Maar het allerbelangrijkst is het feit dat een negatieve beoordeling nooit een rechtstreekse aanval naar de auteur is, want we hebben het over het boek en niet over de maker ervan.

​Nut voor uitgeverijen
Negatieve aandacht ís aandacht. Hoewel de recensent – als het een goede recensent is – ook positieve punten aanhaalt, is de kans groot dat de lezer van de recensie stiekem een beetje nieuwsgierig wordt. Het verhaal wordt in een negatief daglicht geplaats, maar hoort het daar wel thuis? De lezer blijft nadenken en het boek blijft in zijn hoofd rondspoken. Op dat moment verandert de lezer van de beoordeling in een potentiële koper. Het is dus mogelijk dat negatieve boekenbeoordelingen helpen bij de verkoop van het boek! En als de afzet omhooggaat, is dit ook goed voor de omzet. Ongetwijfeld heeft niet alleen de uitgeverij, maar ook de auteur hier baat bij. Het kan in ieder geval vastgesteld worden dat het boek een plekje in de hersenen van de potentiële lezer gekregen. Ook kan het voor meer kliks op de website van de uitgeverij zorgen. Men zoekt naar andere recensies - misschien op de site van de uitgeverij en anders op bol.com, bruna.nl of Hebban – om erachter te komen hoe andere lezers over het boek denken. Meer bezoekers op de website kunnen meer verkoop met zich meebrengen. Daarnaast zouden er (op internet) discussies tussen lezers met verschillende opvattingen kunnen ontstaan.

​Een negatieve recensie kan positieve gevolgen hebben. Deze gevolgen kunnen zich op verschillende vlakken voordoen, want een negatieve boekbeoordeling kan nuttig zijn voor de lezer ervan, voor de beoordelaar, maar ook voor de auteur en de uitgeverij. Immers kan een uitroep als ‘Mama! Ik haat mijn broertje!’ ook positief uitpakken. Wedden dat de kinderen de ruzie de volgende dag alweer zijn vergeten en dat ze een verfrissend ijsje op de camping eten?

​*Overal waar ‘hij’ of ‘zijn’ staat, kan ook ‘zij’ of ‘haar’ staan.

​Nut voor de recensent
Het is bekend dat de lezer het fijn vindt om een eerlijke recensie te lezen. In eerste instantie is dit een voordeel voor de recensent, want zodra de lezer weet dat de recensent eerlijk is, weet de lezer ook waar hij in het vervolg moet zijn om het juiste advies over een interessant boek te lezen. Er wordt niet voor niets gezegd dat eerlijkheid het langst duurt! Een tweede voordeel is dat het voor de recensent makkelijker is om kritisch naar een zelfgeschreven (negatieve) recensie te kijken, dan naar een positieve recensie. Bij positieve recensies hoef je minder op te passen over hoe je op lezers - dit kunnen volgers van de blog zijn, maar ook auteurs of uitgeverijen - overkomt. Echter moet je bij negatieve beoordelingen wel extra alert zijn. Komt het over als een aanval op de auteur? Is mijn mening goed onderbouwd? Zijn de punten opbouwend geformuleerd? Is de toon niet te hard? Het is voor een recensent onwijs leerzaam om kritisch naar eigen woorden te kijken.

Artikel door Rosanne